ایدز چیست؟

ایدز اختلال اکتسابی در دستگاه دفاعی بدن است که توسط ویروس HIV انتقال می‌یابد. این ویروس که اولین بار در سال 1981 میلادی در میان همجنس بازان آمریکایی مشاهده شد، به دستگاه دفاعی بدن حمله می‌کند. دستگاه دفاعی وظیفه جلوگیری از بیمار شدن بدن را به عهده دارد. وقتیکه فردی ایدز دارد، دستگاه دفاعی نمی‌تواند کارکرد صحیح خود را داشته باشد و نمی‌تواند در مقابل ابتلا به بیماریها مقابله کند. میکروبهایی که در بدن سالم به راحتی و حتی بدون اینکه فرد متوجه شود نابود می شوند، در بدن افراد ایدزی تبدیل به عفونتهای شدید و حتی کشنده می گردند. معمولاً بیماران ایدزی در اثر یک عفونت و یا یک سرطان – که بدن توان دفاع از خود در مقابل آن را ندارد- جان خود را از دست می‌دهند.

در حال حاضر حدود 40 میلیون نفر در جهان HIV مثبت هستند. از این تعداد حدود 3 میلیون نفر در مرحله بیماری ایدز هستند.

HIV  مثبت با ایدز چه تفاوتی دارد؟

زمانیکه ویروس HIV در بدن یافت  گردد، بیمار HIV مثبت  است. ایدز زمانی است که بیمار HIV مثبت  دارای علائم شدید بیماری شده باشد به نحویکه با اختلال شدید در کارکرد دستگاه دفاعی بدن، عفونتهای فرصت طلب بیمار را آلوده  نمایند و بدن بیمار خود نتواند از رشد این میکروبها در بدن جلوگیری کند. بدن فرد سالم با دستگاه دفاعی خود می تواند به راحتی از ابتلا به عفونتهای فرصت طلب جلوگیری کند.

از زمانی که فرد HIV مثبت می گردد تا زمانیکه به مرحله کشنده ایدز می رسد ممکن است چندین ماه و یا چندین سال طول بکشد که این زمان بستگی به شرایط سنی و بدنی بیمار و دریافت یا عدم دریافت داروهای موجود دارد.

ویروس HIV چگونه منتقل می‌شوند؟

ویروس HIV از یک فرد به فرد دیگر قابل انتقال است که این انتقال از طریق مایعات بدن مانند خون، منی یا ترشحات واژن انحام می‌شود. شایعترین راههای انتقال عبارتند از:

برقراری رابطه جنسی بدون محافظت با فرد آلوده

تماس جنسی شایعترین راه سرایت آلودگی است. انتقال در اثر رابطه محافظت نشده با جنس مخالف و یا در اثر همجنس بازی امکان پذیر است. هر گونه تماس جنسی محافطت نشده از راه واژن، مقعد و دهان امکان سرایت دارد.

با استفاده از سرنگ آلوده به خون افراد آلوده (در معتادان تزریقی مواد مخدر)

در صورتیکه معتادان تزریقی از سرنگ مشترک دیگران استفاده کنند بسیار در معرض ابتلا به ویروس HIV و سایر عفونتها مانند هپاتیت هستند.

خالکوبی و سوراخ کردن گوش بوسیله سوزن و وسایل آلوده بیماری را منتقل می کند.

استفاده از تیغ و وسایل  مشترک در سلمانی  خطر ابتلا دارد.

استفاده از وسایل دندانپزشکی که بخوبی سترون نشده است، بخصوص در مطبهای غیرمجاز و توسط کسانی که بصورت تجربی کار دندانپزشکی می کنند خطر انتقال ایدز دارد.

شما ممکن است در معرض ابتلا به این بیماری باشید اگر:

با شرکای جنسی متعددی رابطه جنسی محافظت نشده‌ دارید.

به یکی از بیماریهای مقاربتی مانند: سوزاک یا سیفلیس مبتلا شده‌اید.

از سرنگ قبلاً مصرف شده دیگران جهت تزریق مواد مخدر استفاده کرده‌اید.

دارای شریک جنسی با هر یک از سه خصوصیت بالا هستید.

در این شرایط شما حتماً باید از نظر ایدز آزمایش بدهید.

کودکانی که از مادران آلوده به این بیماری متولد می‌شوند نیز در معرض ابتلا به ایدز هستند. در حال حاضر به کلیه مادرانی که در معرض خطر هستند توصیه می شود از نظر ایدز در ابتدای بارداری آزمایش شوند. در صورتیکه مادر HIV مثبت باشد، با استفاده از برخی داروها و نیز با انتخاب روش زایمان و شیردهی مناسب خطر انتقال بیماری به نوزاد از طریق مادر به میزان قابل توجهی کم می شود.

 چه نوع تماسهایی با افراد آلوده موجب انتقال بیماری نمی‌شود؟

ویروس HIV در خارج بدن مدت زیادی نمی‌تواند زنده بماند بنابراین از طریق تماسهای معمولی منتقل نمی‌شود. این ویروس از طریق لمس کردن،‌ دست دادن، ‌در آغوش گرفتن، شناکردن در استخر عمومی، اهدای خون، استفاده از توالت عمومی، تلفن، دستگیره‌ در یا فواره آب انتقال نمی‌یابد. شما همچنین از طریق غذا و نیش حشرات به این بیماری مبتلا نمی‌شوید. بوسیدن فرد مبتلا با لبهای بسته احتمال انتقال کمی دارد ولی بوسیدن با لبهای باز یا بوسیدنهای عاشقانه احتمال انتقال دارد. تماس با اشک و عرق بیماران، عطسه و سرفه عامل انتقال بیماری نیست.  تماس روزانه، استفاده از تلفن مشترک و حتی استفاده از فنجان مشترک در محیط کار عامل انتقال HIV نمی باشد. 

آیا آزمایش بلافاصله بعد از انتقال بیماری، ابتلا به بیماری را نشان می‌دهد؟

خیر، ‌بعد از 6-3 ماه از زمان احتمالی انتقال این ویروس، جواب آزمایش با دقت خوبی به شما می‌گوید که آیا آلوده شده‌اید یا خیر.  منفی شدن آزمایش قبل از این زمان نمی تواند شما را از نبودن ویروس در بدنتان مطمئن کند.

 بیماری ایدز چه علائمی دارد؟

ورود ویروس HIV به بدن می تواند بدون علامت باشد یا ممکن است با علائمی مانند تب، درد عضلانی و گلودرد همراه باشد (شبیه علائم سرماخوردگی). پس از آن، بیمار دوره ای بدون علامت را پشت سر            می گذراند. پس از این مدت - که در افراد مختلف و بسته به درمان شدن یا نشدن بیمار زمان مختلفی از چند ماه تا چند سال خواهد داشت - بیماری ایدز ظاهر می شود که علامت آن ابتلا به برخی عفونتهای قارچی، ویروسی و یا باکتریایی فرصت طلب است که در افراد سالم به ندرت دیده می شود.

فراموش نکنیم که از زمان ورود ویروس به بدن، بیماری قابل سرایت به دیگران است حتی اگر بیمار علامتی نداشته باشد و یا خود از وجود بیماری مطلع نباشد.

آیا ایدز درمان دارد؟

 متأسفانه ایدز هیچ درمان قطعی ندارد و داروهای گوناگون کنونی تنها قادر به کنترل برخی از عوارض بیماری و تا حدودی افزایش طول عمر بیماران هستند. داروهای موجود جلو تکثیر سریع ویروس را می گیرند و تعداد ویروسهای موجود در بدن را کم می کنند. هیچکدام  از این داروها قادر به نابودی دائم این ویروس در بدن نیستند. با کاهش تعداد ویروس در بدن،  عملکرد دستگاه دفاعی بدن بهبود می یابد و خطر ابتلا به عفونت های فرصت طلب در بدن کم می شود و بدینوسیله طول عمر بیمار زیاد تر می شود و عوارض بیماری کم می شود. بیماران ایدزی مجبورند برخی از داروهایشان را برای تمام طول عمرشان مصرف کنند. آنها حتی در زمانیکه دستگاه دفاعی بدنشان بسیار ضعیف است، برای جلوگیری از مبتلا شدن به عفونتهای کشنده باید روزانه آنتی بیوتیک های مختلفی مصرف کنند.

چگونه می‌توانم از ابتلاء به ایدز پیشگیری کنم؟

متأسفانه تاکنون هیچ واکسن مؤثری برای پیشگیری از ابتلا به ایدز ساخته نشده است. برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری موارد زیر را به دقت مطالعه کنید و همواره و بدون کوتاهی بکار بگیرید:

1.  از استفاده از سرنگ و سرسوزن استفاده شده توسط فرد دیگر اجتناب کنید. سوزنهایی که قبلاً برای خالکوبی و یا سوراخ کردن بدن دیگران استفاده شده است هرگز نبایستی استفاده نمایید.

2. مطمئن‌ترین روش برای پیشگیری از ابتلا به بیماریهای مقاربتی از جمله ایدز پرهیز از رابطه جنسی و یا محدود کردن رابطه جنسی به رابطه جنسی طولانی مدت (ازدواج) در میان شرکای جنسی است که ثابت شده است به این بیماریها مبتلا نیستند و هیچ شریک جنسی دیگری غیر از همدیگر ندارند، همچنین از سایر عوامل خطر ابتلا مانند اعتیاد تزریقی مصون باشند. وفاداری به همسر و پرهیز از بی بند و باری  و انحرافات جنسی شما را در مقابل ایدز و سایر بیماریهای مقاربتی و حتی برخی از سرطانهای دستگاه تناسلی مصون می سازد.

3.  برای کسانی که رفتار جنسی آنها، خطر ابتلا به ایدز را در آنها بوجود می‌آورد، استفاده صحیح و دائمی از کاندوم از نوع کاندوم لاتکس مردانه خطر ابتلا به بیماریهای مقاربتی را به نحو مناسبی کاهش می‌دهد، هر چند که استفاده از کاندوم 100% موفق نیست و با افزایش تعداد شرکای جنسی، خطر ابتلا به بیماری هم اضافه می‌شود.

4. کاندومهایی که به مواد اسپرم‌کش آغشته می‌شوند نسبت به کاندومهای که با سایر مواد لزج شده‌اند خطر انتقال عفونت‌های مقاربتی و ایدز را کمتر نمی‌کنند. استفاده از مواد لزج‌کننده با پایه روغنی مانند وازلین خطر تخریب کاندوم و در نتیجه از بین بردن اثر‌بخشی آنرا دارد. محافظت مناسب زمانی است که کاندوم درکل زمان رابطه جنسی از ابتدا تا انتها و به درستی استفاده شود. فراموش نکنیمکه ویروس ایدز حتی با ورود ترشحات آلت مردانه که قبل از انزال و خارج شدن منی است،همچنین از طریق ترشحات واژن و مقعد قابل انتقال است. بنابراین استفاده از کاندوم، چه با هدف پیشگیری از حاملگی ناخواسته و چه با هدف پیشگیری از ابتلا به بیماریهای  مقاربتی از جمله ایدز، می بایستی از ابتدا تا انتهای رابطه جنسی بصورت مداوم باشد.

5.  هیچگاه از ریش‌تراش، تیغ ریش‌تراشی و مسواک دیگران به دلیل احتمال آلوده شدن به خون آنان استفاده نکنید.

6. در هنگام مراجعه به سلمانی حتما تیغ و وسایل  شخصی خود را به همراه برید. به یاد داشته باشید که برای کشته شدن ویروس ایدز با الکل، درجه خاصی از الکل و مدت زمان قابل توجهی مورد نیاز است و صرف وارد کردن وسایل سلمانی به الکل و خارج کردن آن با وجودیکه ممکن است از سایر آلودگیها پیشگیری کند، اما ویروس HIV را نابود نمی کند. پس همیشه از سلمانی بخواهید از لوازم خودتان استفاده نماید.

7.  برای اقدامات پزشکی و دندانپزشکی حتما به مطب ها و مراکز معتبر مراجعه نمایید. هرگز اجازه ندهید که از سوزن استفاده شده برای دیگری برای شما استفاده گردد.

8.  اگر به HIV آلوده هستید و حامله هستید یا قصد حاملگی دارید حتماً موضوع را با پزشک مطرح کنید چرا که احتمال انتقال ویروس به جنین وجود دارد و از طرف دیگر داروهایی وجود دارند که با مصرف آنها این احتمال کم می‌شود.